Inhoud
Betekenis: Wat valt onder biologische agentia?
Biologische agentia zijn levende, al dan niet genetisch gemodificeerde micro-organismes die infecties, vergiftigingen en allergieën kunnen veroorzaken bij de mens. De organismen kunnen van plantaardige of dierlijke afkomst zijn.
Daarnaast worden bepaalde stoffen van natuurlijke herkomst, die geen levend organisme zijn maar wel een risico voor de gezondheid vormen, beschouwd als biologische agentia. Producten van dode bacteriën en schimmels, parasieten, celculturen en prionen (viruseiwitten die infecties kunnen veroorzaken) die ziektes kunnen veroorzaken bij de mens vallen ook onder de noemer biologische agentia.
De organismen zijn doorgaans niet zichtbaar met het blote oog en kunnen zich onder bepaalde omstandigheden razendsnel vermeerderen.
Welke vormen van biologische agentia zijn er? Categorie 1, 2, 3 en 4
Biologische agentia is dus een overkoepelende term voor allerlei plantaardige en dierlijke organismen. Om het omgaan met biologische agentia op de arbeidsplaats te vereenvoudigen, worden ze opgedeeld in 4 groepen.
Groep 1: Ongevaarlijke biologische agentia
Ongevaarlijke biologische agentia vormen geen gevaar en kunnen geen ziektes verwekken bij de mens.
Groep 2: Pathogene biologische agentia
Een tweede groep biologische agentia kunnen wel ziektes veroorzaken bij de mens. De veroorzaakte ziekte zal zich doorgaans niet verder verspreiden: de ziekteverwekker is niet tot weinig besmettelijk. Er bestaan daarnaast voldoende behandelingen om de ziekte te genezen en preventiemaatregelen die het verspreiden van de ziekte tegengaan.
Groep 3: Infectieuze biologische agentia: ernstige, verspreidbare ziekte
Een derde groep bevat die biologische agentia die een ernstige en besmettelijke of verspreidbare ziekte kunnen veroorzaken. De ziekteverwekker zou zich over de rest van de bevolking kunnen verspreiden. Er zijn echter voldoende preventiemaatregelen en behandelingen om de ziekte in toom te houden.
Groep 4: Infectieuze biologische agentia: ernstig ziekte zonder behandeling
De vierde groep bevat de gevaarlijkste biologische agentia. Ze kunnen ernstige ziektes veroorzaken, en de kans op verspreiding is erg groot. Er is een reëel risico op een epidemie. Een behandeling en maatregelen om de verspreiding van de biologische agens te voorkomen, ontbreken.
Codex: Wat zegt de wet?
Het spreekt voor zich dat rond het werken met biologische agentia strenge regels gelden. De codex voor welzijn op het werk stelt enkele verplichtingen.
Regelmatige risicoanalyse
Werkgevers moeten alle biologische agentia die binnen hun onderneming gebruikt worden of aanwezig zijn regelmatig onderwerpen aan een risicoanalyse. Daarin onderzoekt en beoordeelt de preventieadviseur samen met de preventieadviseur-arbeidsarts de risico’s van elke biologische agens.
Blootstelling aan en besmetting door biologische agentia voorkomen
De blootstelling aan biologische agentia die een gevaar kunnen vormen voor de mens moet zoveel mogelijk beperkt worden. Stel de nodige maatregelen op om uw werknemers te beschermen tegen blootstelling en besmetting. Indien mogelijk moet een gevaarlijk biologisch agens vervangen worden door een minder schadelijk biologisch agens.
Preventieve maatregelen
Daarnaast neemt u de nodige preventieve maatregelen om het verspreiden van een ziekte te voorkomen.
- Procedures en middelen voor een veilige omgang met biologische agentia.
- Procedures en middelen voor het veilig verplaatsen van biologische agentia.
- Procedures en middelen voor het verwijderen, verzamelen en/of opslaan van afvalstoffen.
- Technische controlemaatregelen die het vrijkomen van biologische agentia voorkomen.
- Beperking van het aantal werknemers dat in aanraking komt met de biologische agentia.
- Collectieve en individuele beschermingsmaatregleen.
- Hygiënevoorschriften. Denk aan een eet- en drinkverbod in ruimtes waar besmetting kan voorkomen.
- Geschikte werkkledij en persoonlijke beschermingsmiddelen.
- Duidelijke signaleringen en instructies bij werkposten.
Actieplan voor noodgevallen
Hoe goed de preventiemaatregelen ook zijn en hoe klein het risico op incidenten ook is, u moet een actieplan opstellen voor incidenten. Met duidelijke protocollen kunt u de schade in het geval van incidenten drastisch beperken.
Elk incident vormt ook een aanleiding tot een nieuwe risicoanalyse en het aanscherpen van de maatregelen.
Ontvang offertes
Opleiding
Werknemers die direct of indirect in contact komen met biologische agentia moeten opgeleid worden. Ze moeten grondig geïnformeerd worden over de risico’s van en correcte omgang met biologische agentia.
Daarnaast worden de werknemers geïnformeerd over de hygiënische voorschriften en het gebruik van beschermende uitrusting. Tot slot moeten de werknemers ook weten welke procedures ze moeten volgen wanneer een incident zich voordoet.
Werknemers mogen het werk niet aanvatten voor ze de nodige opleidingen gevolgd hebben. De opleiding moet aangepast worden bij het ontstaan van nieuwe risico’s. Het is aan te raden om de opleidingen frequent te herhalen om het bewustzijn van uw werknemers aan te scherpen.
Gezondheidstoezicht
Werknemers wiens takenpakket een risico kan vormen voor de gezondheid, en wiens takenpakket bij nalatigheid een risico kan vormen voor andere werknemers, zijn onderworpen aan verplicht gezondheidstoezicht.
Dat gezondheidstoezicht (in de vorm van periodieke gezondheidsbeoordelingen) en het opstellen van een gezondheidsdossier zijn taken voor de arbeidsgeneesheer.
Ook voor een werknemer blootgesteld wordt aan biologische agentia uit groep 2, 3 of 4 moet hij of zij een voorafgaande gezondheidsbeoordeling ondergaan. Bij een verhoogde gevoeligheid (bijvoorbeeld het gebruik van medicijnen, zwangerschap of ziekte) moet de arbeidsarts oordelen of de werknemer het werk op een veilige manier kan blijven uitvoeren.
De werkgever geeft de arbeidsarts een overzicht van alle werknemers die blootgesteld worden aan biologische agentia van categorieën 3 en 4. Zo weet de arbeidsarts welke werknemers hij of zij moet onderzoeken.
Wordt een van uw werknemers alsnog getroffen door een ziekte, infectie, allergie of vergiftiging? Dan moeten zij de arbeidsarts onmiddellijk op de hoogte brengen. De arbeidsarts bekijkt of de aandoening het gevolg is van de blootstelling aan de biologische agentia op het werk. Bij een positief resultaat volgt steeds een nieuwe risicoanalyse.
Vaccinatie
Werknemers die niet voldoende immuun zijn tegen biologische agentia waarvoor een inenting verkrijgbaar is, moeten gevaccineerd worden als die vaccinatie verplicht is. De arbeidsarts is verantwoordelijk voor het vaccineren van de werknemers. Een werknemer kan er ook voor kiezen zich in te laten enten door de eigen huisarts of een arts naar keuze.
Kennisgeving overheid
Neemt u voor het eerst biologische agentia uit groep 2, 3 of 4 in gebruik? Dan meldt u dat minstens 30 dagen voor de aanvang van de werkzaamheden aan de Algemene Directie Toezicht op het welzijn op het werk. Voor biologische agentia uit groep 4 geldt die verplichting ook voor de aanvang van alle volgende werkzaamheden met die biologische agens.
Bij een ongeval of incident brengt u de Algemene Directie Toezicht op welzijn op het werk onmiddellijk op de hoogte als dat ongeval of incident kan leiden tot het vrijkomen van biologische agentia uit groep 3 of 4.
Naast de Algemene Directie Toezicht op het werk dient u ook alle werknemers en de leden van het Comité voor preventie en bescherming op het werk op de hoogte brengen.
Meer weten over veilig omgaan met biologische agentia? Krijg advies van experts
Binnen een onderneming waar gewerkt wordt met biologische agentia en ziekteverwekkers bent u als werkgever niet enkel verantwoordelijk voor de gezondheid en veiligheid van uw werknemers. U draagt ook een grote verantwoordelijkheid naar de rest van de maatschappij. Om u bij te staan in die belangrijke taak is het aangeraden om beroep te doen op een ervaren preventieadviseur.
Heeft u vragen over veilig omgaan met biologische agentia of bent u op zoek naar een geschikte preventieadviseur voor uw organisatie? Vul dan onderstaand formulier in. U ontvangt gratis en vrijblijvend advies op maat en verschillende offertes. Zo kunt u informatie inwinnen, het aanbod vergelijken, en een oplossing vinden op maat van uw onderneming.