Stress en burn-out: Symptomen herkennen, aanpak en preventie

Betekenis: Stress, overspannen en burn-out

Iedereen ervaart wel eens stress, zo ook op het werk. Na een stresserende periode kunnen mensen gelukkig wel weer ontspannen, opladen, en weer verder. Tijdens die stresserende periode kan die spanning zelfs positieve gevolgen hebben: verhoogde waakzaamheid, (hyper)activiteit, en verbeterde prestaties zijn mogelijke voordelen van gezonde stress.

Stress op lange termijn, zonder onderbreking en ontspanning, kan echter wél ernstige nadelige gevolgen hebben. 

Wie zichzelf geen rust gunt, kan na verloop van tijd overspannen raken. En overspannenheid slaat al snel om in een burn-out: een ernstige aandoening, waar iemand na een weekje vakantie niet zomaar van verlost is. Herstellen van een burn-out kan maanden duren.

Wat is het verschil tussen stress en burn-out?

Iedereen ervaart stress, maar niet iedereen krijgt met een burn-out te maken. De grens tussen stress, overspannenheid en burn-out is klein. Hieronder vindt u een overzicht met kenmerken die gewone stress onderscheiden van een burn-out.

Burn-out	Stress
Verlaagd engagement	Verhoogd engagement
Energieverlies	Hyperactiviteit
Emotionele gevolgen: hulpeloosheid, verlies van motivatie	Lichamelijke gevolgen: verhoogde hartslag, snelle ademhaling, verminderde of verhoogde eetlust
Versterkte emotionele ervaring	Afvlakking van emoties
Neigt naar depressie	Neigt naar angst

Stress (en chronische stress in het bijzonder) heeft, zoals u ziet, ook kwalijke gevolgen. Een belangrijk onderscheid tussen stress en burn-out is echter dat mensen gemakkelijker en sneller recupereren van stress.

Van een burn-out herstellen is, zonder de juiste behandeling en voldoende rust, erg moeilijk.

Kenmerken: Wat zijn de symptomen van een burn-out?

Een burn-out kan zich bij iedereen anders manifesteren. Er zijn echter enkele belangrijke lichamelijke, gedragsmatige, cognitieve en emotionele symptomen die een burn-out kunnen signaleren. Als werkgever is het aangeraden om die symptomen tijdig te herkennen, en in te grijpen voor de situatie verergert.

1. Wat zijn de lichamelijke klachten?

Mensen met een burn-out hebben doorgaans minder energie. Ze zijn uitgeput en slapen bovendien slecht, waardoor ze na verloop van tijd extreem vermoeid raken.

Daarnaast kunnen ze last hebben van maag- en darmklachten, hoofd- en spierpijn, duizeligheid en hartkloppingen.

2. Wat zijn de gedragsmatige symptomen?

Gedragsmatige symptomen kunnen u of uw leidinggevend personeel vaak het snelt opmerken. De werknemer kan minder goed presteren of functioneren, en is over het algemeen onverschillig of zelfs cynisch tegenover het werk en zijn of haar collega’s.

De werknemer kan zich afzonderen, prikkelbaar zijn of zelfs agressief reageren, en meldt zich vaker ziek.

3. Wat zijn de cognitieve gevolgen?

Die verminderde prestaties en regelmatige afwezigheden kunnen een rechtstreeks gevolg zijn van de cognitieve gevolgen van de burn-out. De werknemer heeft weinig tot geen interesse in het werk en voelt zich minder of niet betrokken bij de onderneming. Hij of zij kan zich niet goed concentreren, is vergeetachtig, en heeft een neiging tot piekeren.

4. Wat zijn de emotionele klachten?

Een burn-out gaat ook gepaard met ernstige emotionele klachten. Als werkgever zijn die vaak moeilijker te herkennen op de werkvloer. Een goed gesprek kan eventuele emotionele klachten evenwel aan het licht brengen.

Vaak ervaren mensen met een burn-out het gevoel de controle te verliezen. Ze zijn cynisch, pessimistisch, angstig en neerslachtig. Ze twijfelen aan hun capaciteiten, en ervaren heel wat spanning en onzekerheid over hun toekomst.

Wat zijn de 3 belangrijkste symptomen of signalen van een burn-out?

Aftoetsen of een werknemer stress, overspannenheid of een burn-out ervaart? Volgende 3 symptomen kunnen doorslaggevend zijn:

1. De werknemer twijfelt aan de eigen capaciteiten en voelt zich minder of niet bekwaam om zijn of haar functie uit te oefenen.
2. De werknemer is (emotioneel) uitgeput. De belasting van het werk is of voelt groter aan dan de belastbaarheid van de werknemer.
3. De werknemer is afstandelijk, reageert cynisch en is minder of niet empathisch tegenover het werk of zijn/haar collega’s.

Wat zijn de oorzaken van een burn-out?

Een burn-out wordt beschouwd als een ernstige vorm van stress. Stress is echter niet altijd de enige oorzaak van een burn-out. Er zijn heel wat persoonlijke factoren die een burn-out in de hand kunnen werken. Daarnaast kunnen ook problemen binnen of kenmerken van de organisatie oorzaken zijn van de burn-out. 

Preventiebeleid: Chronische stress en burn-out voorkomen en aanpakken

Burn-outs kunnen heel wat vervelende gevolgen hebben voor uw onderneming en uw personeel, maar hebben evengoed een grote persoonlijke gevolgen voor de getroffen werknemer. 

Met een gericht beleid rond stress en burn-out voldoet u niet enkel aan uw verplichtingen in het kader van welzijn op het werk, maar verbetert u ook het klimaat in uw onderneming. Een beleid opstellen verloopt in 3 stappen:

1. Risicoanalyse

Het uitwerken van een doeltreffend welzijnsbeleid begint met een grondige analyse van de risicofactoren. De interne en externe preventiediensten en de preventieadviseur(s) helpen u met het opsporen van verbeter- en pijnpunten binnen uw organisatie.

2. Welzijnsbeleid uitwerken en voeren

Aan de hand van de risico’s binnen uw onderneming stelt u samen met de interne of externe preventiedienst een beleid op. Dat beleid ziet er voor elke onderneming anders uit. Verder in dit artikel vindt u enkele tips.

3. Evaluatie

Een goed welzijns- en stressbeleid is dynamisch. Eens opgesteld, blijft u de efficiëntie van het beleid re-evalueren en bijschaven waar nodig.

Hoe chronische stress en burn-out vermijden?

Hoe ziet dat stressbeleid er in de praktijk uit? Enkele voorbeelden.

Tip 1: Stress en burn-out tijdig vaststellen en bespreekbaar maken

Leid uw leidinggevenden, HR-personeel en werknemers op om de signalen van stress, overspanning en burn-out op te merken, en waar nodig een gesprek aan te knopen.

Een goed stressbeleid bevat richtlijnen die de leidinggevenden een houvast bieden om gesprekken over stress en burn-out op een efficiënte manier te organiseren. Tijdens het gesprek gaan zij samen met de werknemer op zoek naar oplossingen.

Tip 2: Bied ondersteuningstrajecten

Is een werknemer overspannen of overbelast? Met een goed ondersteuningstraject helpt u de werknemer zijn of haar veerkracht op te bouwen. Indien mogelijk kunt u de belasting van de werknemer tijdelijk verlagen. Denk maar aan een aangepast uurrooster, een verlichting van de werklast, of extra hulp op de werkvloer.

Is een werknemer langdurig afwezig geweest omwille van een burn-out? Een re-integratietraject helpt de werknemer het werk te hervatten en verkleint de kans op hervallen.

Tip 3: Organiseer een opleiding rond mentaal welzijn

Stress beperken en burn-out voorkomen is een gedeelde verantwoordelijkheid. Reik uw werknemers de nodige kennis en tools aan om overspanning en burn-out te voorkomen door opleidingen rond thema’s als spanning, veerkracht, mentale weerstand en zelfzorg aan te bieden. 

Een opleiding kan georganiseerd worden voor alle leden van de onderneming, maar evengoed deel uitmaken van een individueel ondersteuningstraject.

Tip 4: Verhoog de motivatie

Een intrinsiek gemotiveerde werknemer is een gelukkige werknemer. Uw werknemers motiveren kan op verschillende manieren:

• Opleidingen. Bied opleidingen waarmee uw werknemers zichzelf verder kunnen ontwikkelen en hun loopbaankansen verbeteren.
• Open communicatie. Zorg voor transparantie rond bedrijfsresultaten en doelstellingen, organiseer ook (wederzijdse) feedbackmomenten waarin u openstaat voor opmerkingen van uw personeel, en maak problemen bespreekbaar.
• Het juiste takenpakket. Zet het talent van uw werknemers optimaal in. De ideale werkpost is afgestemd op de kwaliteiten, interesses en talenten van de werknemer.

Tip 5: Investeer in welzijn en gezondheid op het werk

De fysieke en mentale gezondheid van een werknemer beïnvloedt diens veerkrachtigheid. Door een gezonde levensstijl te stimuleren, verbetert u de weerbaarheid van uw personeel. Denk aan beweging op het werk of opleidingen rond gezonde voeding en slaap.

Tip 6: Garandeer een gezonde balans tussen werk en privé

Tot slot is een goede balans tussen werk en privé cruciaal voor de mentale gezondheid van uw werknemers. Die balans kunt u stimuleren door bijvoorbeeld flexibele werkuren in te lassen, overuren te beperken, en voldoende pauzemomenten te voorzien. 

Meer weten over de hulp die u kunt bieden? Contacteer een expert voor advies op maat

Werknemers met een burn-out zijn vaak lange tijd afwezig. Ze kunnen maanden last hebben van de klachten. Voorkomen is dan ook beter dan genezen.

Heeft u vragen over stress en burn-out of het welzijnsbeleid? Of bent u op zoek naar een preventieadviseur? Vul dan onderstaand formulier in. U ontvangt gratis en volledig vrijblijvend advies van specialisten, en offertes op maat. Zo vindt u snel en eenvoudig een oplossing voor uw onderneming!