Inhoud
Asbest en de risico’s voor de gezondheid
Asbest werd honderden jaren gebruikt voor zijn interessante eigenschappen. Dat asbest ongezond is, is ook al vele jaren geweten. In 1930 werd asbestose al een erkende beroepsziekte. Toch duurde het nog lang eer de ernst van het risico duidelijk werd. Het duurt dan ook tientallen jaren eer de gezondheidsproblemen naar boven komen. Pas vanaf 2001 werd het nergens meer gebruikt in België. In oude huizen kom je vandaag nog steeds regelmatig asbest tegen.
Wat is asbest?
Asbest is een groep van zes natuurlijke mineralen die bestaan uit een vezelstructuur. Deze microscopisch kleine vezels zijn niet met het blote oog waarneembaar. Het kan onderverdeeld worden in twee soorten. Spiraalvormige vezels en rechte vezels. Tot de spiraalvormige vezels hoort enkel wit asbest. De vijf andere soorten hebben rechte vezels. Het gevaar van het mineraal zit net in deze vezelstructuur. Doordat ze enkel in de lengte breken komen er steeds dunnere naalden vrij.
Sinds wanneer is asbest verboden?
Het koninklijk besluit van 1998 omvatte het verbod om asbesthoudende materialen te produceren, te verhandelen of te hergebruiken. Uitzondering op deze regel gold voor industriële toepassingen waar geen waardig alternatief voor gevonden werd. Pas sinds 2001 is er in België sprake van een totaalverbod op asbest. In woningen gebouwd voor 2001 zijn er daardoor vaak nog asbesthoudende materialen aanwezig.
De gezondheidsrisico’s van asbest
Asbest bestaat uit veel kleine vezels die je niet met het blote oog kan zien. Het is enkel gevaarlijk bij inademen van de kleine asbestvezels en dus niet bij aanraking. Zelfs het inslikken van asbestvezels heeft geen aangetoonde gezondheidsnadelen. Je hebt hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest, waarbij de niet-hechtgebonden de gevaarlijkste soort is. De asbestvezels zijn los en kunnen daardoor makkelijk vrijkomen en ingeademd worden.
Hoe gevaarlijk asbest is, is ook afhankelijk van de soort asbest waar je mee in aanraking komt. Witte asbest is de meest voorkomende soort. Daarnaast zijn blauwe en bruine asbest het meest gebruikt. Blauwe asbest komt bijvoorbeeld vooral voor in spuitasbest. Bruine en blauwe asbest hebben rechte asbestvezels. Deze groep is gevaarlijker dan de spiraalvormige groep waartoe de witte behoort.
Komen asbestvezels in de longen terecht, dan krijg je niet onmiddellijk klachten. Het kan een lange tijd duren eer de eerste symptomen naar boven komen, het kan zelfs enkele tientallen jaren duren. Een eenmalige blootstelling aan asbest vormt geen directe reden tot paniek. Wanneer je langdurig met asbestvezels in contact komt, wordt het risico op longvlieskanker en andere aandoeningen groter. Het kankerverwekkende materiaal zo veel mogelijk proberen te mijden is wel gewenst.
Wat doen als je in aanraking gekomen bent met asbest?
Zowel asbestvezels van hechtgebonden als niet-hechtgebonden asbesttoepassingen kunnen in de lucht terechtkomen. Bij niet-hechtgebonden asbest komen de asbestvezels vrij omdat ze niet goed verankerd zitten. Bij manipulatie of veroudering komen de vezels al snel in de lucht terecht. Hechtgebonden asbestvezels zitten stevig vast en vormen zonder manipulatie in principe geen risico. Worden ze beschadigd bij onjuist gebruik of brand, dan komen er veel asbestvezels vrij. Doordat asbest in zo veel verschillende toepassingen gebruikt werd zit het bijna overal in heel kleine hoeveelheden in de lucht. In de buitenlucht is deze concentratie heel erg laag, maar in sommige gebouwen kunnen de concentraties wat meer oplopen. Dit door verweerde asbesttoepassingen of foute handelingen in het gebouw. Er werd ook aangetoond dat asbestdaken en gevels al na 20 jaar verweerd zijn en asbest afgeven. Zo lang de totale blootstelling beperkt blijft, is het gezondheidsrisico klein.
Je ademt gedurende je hele leven een heel kleine hoeveelheid asbest in. Eenmaal je asbestvezels hebt ingeademd kan je niet veel meer doen. De vezels uit de longen halen is onmogelijk. De normale blootstelling aan asbestvezels is zo klein, dat het risico laag blijft. Het inademen van een verhoogde concentratie asbestvezels gedurende een korte periode geeft weinig risico op gezondheidsproblemen. Hoe langer je in contact kwam met hoge concentraties asbest, hoe groter de kans om long- en andere aandoeningen te ontwikkelen.
Ontvang offertes
Hoe ver vliegt asbest?
Asbestvezels die in de lucht hangen kunnen in principe, met de juiste wind, de hele wereld rondzweven. Ze worden dan wel heel erg verdund. Wanneer het regent zullen de deeltjes op de aarde terechtkomen, maar droogt de grond weer op, dan komen ze makkelijk weer in de lucht terecht.
Asbestvezels komen in de lucht terecht bij foute manipulatie. Bij het uitbreken van brand in een gebouw waar asbest aanwezig is komt er een grote hoeveelheid asbest vrij.
Hoelang blijft asbest in de lucht hangen?
Asbestvezels hebben een bijna verwaarloosbaar gewicht en aerodynamische eigenschappen. Hierdoor kunnen ze heel erg lang in de lucht blijven hangen en makkelijk ingeademd kunnen worden. Hoelang ze blijven zweven hangt af van de wind, grootte van asbestvezels en weersomstandigheden. Regent het, dan komen de vezels op de grond terecht. Regent het lange tijd niet, dan blijven de vezels in de lucht hangen.
Hoe herken je asbest?
Asbest herkennen is moeilijk. Er zijn wel bepaalde kenmerken die je kunnen zeggen of het over asbest gaat of niet. Asbesthoudende materialen bevatten vezels, maar verwerkt met andere materialen is dat vaak moeilijk te zien. Jammer genoeg kan je nooit 100 % zeker zijn, tenzij je het materiaal laat testen.
Wil je graag zelf te weten komen of je met asbest zit? Kijk dan naar het productiejaar of de textuur van het materiaal. Je kan ook de vlamtest doen, maar dit niet betrouwbaar en leidt tot foute identificaties. Al deze herkenningsmanieren zijn minder nauwkeurig om asbest te detecteren. Om zekerheid te krijgen schakel je altijd beter een expert in.
Waar zit asbest?
Asbest werd veel gebruikt in huis, voornamelijk onder de vorm van asbesthoudend cement. Het cement, in de vorm van platen, werd gebruikt voor gevels, daken en rond schoorstenen. Niet-hechtgebonden asbest werd gebruikt als brandwerend materiaal in garages en rond cv-ketels. Asbest kan zelfs voorkomen in huishoudelijke apparaten die warmte uitstralen of in contact komen met veel warmte.
1. In huis: asbestplaat
Asbestplaten komen veel voor in oude huizen. Ze werden gebruikt voor plafonds, aftimmering, bescherming achter een radiator, ondervloerplaten en balkonafscherming. Er werden ook vloerzeilen en imitatiemarmeren vensterbanken gemaakt met asbest. Zelfs bepaalde huishoudelijke apparaten zoals broodroosters, haardrogers en bloembakken konden asbest bevatten.
2. Op het dak: asbestdaken
Asbest komt veel voor op daken van woningen. De alom bekende golfplaten werden veel gebruikt voor garages en andere bijgebouwen. Naast golfplaten kunnen ook leien daken en roofing asbest bevatten.
3. In de schoorsteen
Cementen buizen die uit de schoorsteen steken worden vaak herkend als asbestcement. Er zijn daarnaast nog toepassingen in en rond de schoorsteen waar asbest gebruikt werd. Naast de afvoerbuizen werden soms asbestplaten gebruikt in de schoorsteen, spuitasbest om gaten op te vullen en asbestkoorden om koppelingen af te werken. Rond de schoorsteen werd ook vaak gebruik gemaakt van asbesttoepassingen.
4. In de bodem
Van nature komt asbest in België niet voor in de bodem. Door het veelvuldig gebruik van asbest komen er ondertussen vaak zowel brokken asbestpuin als losse asbestvezels voor in de bodem. Asbest in de grond komt niet zomaar in contact met de lucht en is dus gelukkig niet heel gevaarlijk. Wordt de grond omgewoeld, dan kunnen de vezels in de lucht terechtkomen, waar ze wel een gezondheidsrisico kunnen inhouden.
Tips: wat doen als je asbest vindt?
Wanneer je asbest vindt in of rond jouw huis brengt dit niet onmiddellijk gezondheidsrisico’s met zich mee. Hier zijn enkele tips om ervoor te zorgen dat het geen gevaar gaat vormen:
- Beschadig asbest niet. Ga er geen gaten in boren of stukken afzagen.
- Hechtgebonden asbest kan je gewoon ter plaatse laten.
- Niet-hechtgebonden asbest kan je afdekken of laten verwijderen door een expert.
- Asbest in jouw dak? Laat het zodra je kan vervangen.
- Laat een inventaris opstellen zodat je weet welke materialen in huis asbest bevatten.
Hoe asbest veilig verwijderen? Vraag advies en offertes aan erkend asbestverwijderaars.
Asbest verwijderen is de veiligste manier om te zorgen dat je niet met hoge dosissen asbestvezels in contact komt. Vraag gratis en vrijblijvend offertes aan bij experten in jouw buurt en bespaar. Experten kunnen jou bijstaan en informeren om veilig met asbest in jouw huis om te gaan om de gezondheidsrisico’s zo laag mogelijk te houden.