Mazoutketel vervangen door warmtepomp: is het verplicht? Waarop letten?

Verbod op de verkoop van nieuwe mazoutketels 

Na het klimaatakkoord van Parijs in 2015 zijn er in België enkele maatregelen rond energietransitie opgesteld. Zo is er onder andere een verbod op de verkoop van mazoutketels gekomen. 

Mazout of stookolie is een vervuilende, fossiele brandstof. Het is niet alleen schaars, het stoot bovendien CO₂ of koolstofdioxide uit tijdens de verbranding. Dit gas en andere fossiele brandstoffen zorgen voor het broeikaseffect. Met andere woorden: het draagt bij aan de opwarming van de aarde. 

Tijdens de verbranding van mazout komen er ook nog andere schadelijke stoffen vrij zoals zwavel- en stikstofverbindingen, zwart roet en fijnstof. 

Naast de slechte impact op het milieu en het klimaat heeft mazout nog andere nadelen: 

• Verwarmen met mazout gebeurt aan de hand van een mazouttank. Die kan je zowel ondergronds als bovengronds plaatsen. Plaats je een ondergrondse tank? Dan bestaat er een kans op lekken. 
• Een mazouttank moet op regelmatige basis bijgevuld worden. 
• Een mazouttank moet jaarlijks geïnspecteerd worden. 
• We zijn afhankelijk van olieproducerende landen voor onze voorraad stookolie. 

De overheid heeft daarom de volgende maatregel opgesteld: de mazoutketel mag je nog gebruiken, maar er is een verbod op de verkoop en installatie van deze toestellen (de data verschillen per gewest). Verwarm je jouw woning nog met mazout? Dan mag je dit blijven doen, zelfs tot na de einddatums die ieder gewest heeft ingesteld. 

Hieronder volgt een overzicht van de verbodsmaatregelen per gewest. 

Vlaanderen

Sinds 1 januari 2022 is het in Vlaanderen verboden om een mazoutketel (en zelfs een condensatieketel) te installeren in nieuwbouwwoningen. Ook bij renovatiewerken mogen installateurs geen nieuwe mazoutketel meer plaatsen. Is je centrale verwarming aan vervanging toe en heb je een gasnetwerk in jouw wijk? Ook dan mag je geen mazoutketel plaatsen. 

Brussel 

In Brussel mag je vanaf 1 juni 2025 in geen enkel gebouw nog oliegestookte ketels installeren. 

Wallonië

In Wallonië gebruikt meer dan de helft van de gezinnen nog een verwarming met mazout of stookolie. Vanaf 1 maart 2025 is de installatie van verwarmingssystemen op mazout en steenkool in nieuwe gebouwen verboden. Wil je een oude mazout installatie in een bestaand gebouw vervangen? Dan kan je dit nog doen tot 1 januari 2026. 

Deze maatregelen zouden ervoor moeten zorgen dat alle verwarmingsinstallaties die met mazout werken tegen 2050 vervangen zijn door duurzamere alternatieven. De gewestelijke premies dienen als een aanmoediging om energiezuinige verwarmingsopties zoals warmtepompen en thermodynamische boilers te laten plaatsen. 

Wanneer een stookolieketel vervangen door een warmtepomp? 

Een van de milieuvriendelijke alternatieven voor de mazout- of stookolieketel is de warmtepomp. Bij nieuwbouw wordt vandaag steeds vaker de voorkeur gegeven aan dit energiezuinige verwarmingssysteem. 

Maar ook als je beslist om te verbouwen, kan je jouw oude ketel gemakkelijk vervangen door een warmtepomp. Een lucht-water warmtepomp is dan heel geschikt: je sluit het toestel gewoon aan op de bestaande leidingen en radiatoren. Dit soort warmtepomp vereist geen grote werkzaamheden. 

Niet alleen bij nieuwbouw en verbouwingen, maar ook in bestaande woningen kan je een warmtepomp plaatsen. Een warmtepompboiler heeft bijvoorbeeld geen ingewikkeld installatieproces. 

Maar wanneer is een warmtepomp een goede keuze? In de volgende gevallen is het zeker de moeite waard: 

• Je beschikt over een woning met een goede isolatie en lage temperatuurverwarming (vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren). 
• Je wil niet afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en hun wisselende tarieven. 
• Je wil een milieuvriendelijk verwarmingssysteem. 
• Je hebt een zonnepaneleninstallatie die de elektriciteit voor de warmtepomp kan opwekken.

Enkele aandachtspunten 

Toch zijn er enkele aandachtspunten waar je best rekening mee houdt wanneer je jouw mazoutketel vervangt door een warmtepomp. 

De volgende zaken hou je best in je achterhoofd: 

• Een warmtepomp is duurder dan bijvoorbeeld een nieuwe gascondensatieketel. Afhankelijk van het type warmtepomp is ook de installatie vaak complexer. 
• Een warmtepomp is enkel rendabel wanneer het in een goed geïsoleerde woning staat. Is je huis minder goed geïsoleerd? Dan zal je rendement te laag liggen. 
• Een warmtepomp werkt op lagetemperatuurverwarming. Daarom is het van belang om vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren te hebben. 
• Een warmtepomp onttrekt warmte aan een omgevingsbron (grondwater, bodem of buitenlucht), maar werkt ook nog op elektriciteit. Wil je de elektriciteitskosten vermijden? Dan kan je de warmtepomp combineren met zonnepanelen. Dit zorgt er bovendien voor dat je de energiezuinigste en milieuvriendelijkste verwarmingsmethode op dit moment hebt. 
• Ben je van plan een grote energetische renovatie te doen? Dan is een geothermische warmtepomp de perfecte keuze voor jou. Dit toestel onttrekt warmte uit de aardbodem of grondwater. Het nadeel is dat zo’n installatie duur is. In een bestaande woning is het bovendien niet altijd even evident om het systeem te plaatsen. 
• Wil je een kleinere renovatie? Dan is een lucht-lucht warmtepomp of een lucht-water warmtepomp een goede keuze. Deze soorten hebben een eenvoudige plaatsing. Daarom zijn ze ook wat goedkoper. 
• Vergeet niet je huidige mazouttank te laten reinigen en vervolgens te verwijderen of op te vullen met zand of bioschuim. Dit is sowieso verplicht, of je nu voor een warmtepomp kiest of niet. 

Tip: druk de hoge prijs dankzij premie(s) 

Laat je jouw mazout- of stookolieketel vervangen door een warmtepomp? Dan kan je premies, subsidies en andere financiële ondersteuningen aanvragen. 

Onder bepaalde voorwaarden kan je voor volgende premies en/of financiële hulp in aanmerking komen: 

• Mijn VerbouwPremie: deze premie geldt voor verschillende soorten maatregelen op vlak van renovatie en energiebesparende initiatieven. Je kunt het bijvoorbeeld aanvragen voor gascondensatieketels of wanneer je een warmtepomp laat installeren. De procedure en voorwaarden vind je gemakkelijk terug op de website van de Vlaamse overheid. 
• EPC-labelpremie: heeft je woning een slechte energieprestatie? Dan kom je in aanmerking voor deze premie wanneer je renovatiewerken laat starten. Je moet minimaal het label C behalen voor een rijwoning of vrijstaande woning. Voor een appartement heb je label B nodig. Je krijgt hiervoor 5 jaar de tijd. Je kunt deze premie combineren met de Mijn VerbouwPremie. 
• Gemeentelijke premie: sommige gemeenten geven een premie wanneer je een energiezuinig en klimaatvriendelijk verwarmingssysteem laat installeren. Neem contact op met je gemeente voor meer informatie. 
• Verlaagd btw-tarief: je hebt recht op een verlaagd btw-tarief van 6 % in plaats van 21 % wanneer je woning ouder is dan 10 jaar. 

Waarom een mazout verwarming vervangen door warmtepomp? 

Er zijn verschillende redenen waarom een warmtepomp een goede vervanging is van een mazoutketel: 

• Het is een milieuvriendelijk, energiezuinig en duurzaam verwarmingssysteem dat hernieuwbare energie uit de lucht, bodem of grondwater recupereert en omzet in elektrische energie. Een warmtepomp is ook CO2-neutraal. 
• Een groot voordeel is dat een warmtepomp voor verwarming en sanitair warm water zorgt tegen een lage prijs. 
• Je hebt geen gasaansluiting nodig. 
• Je kunt een warmtepomp gemakkelijk combineren met zonnepanelen en zo een extra milieuvriendelijke verwarmingsinstallatie creëren. Bovendien ben je dan niet meer afhankelijk van de wisselende elektriciteitstarieven: de zonnepanelen wekken de nodige stroom op. Tot slot bespaar je zo ook op je energiefactuur. 
• Je kunt een premie voor een warmtepomp aanvragen en zo de kosten voor een deel dekken. Bovendien heb je ook recht op een renteloze energielening. 

Welke alternatieven bestaan er nog? 

Plaats je liever geen warmtepomp of kan je geen warmtepomp plaatsen? Dan zijn er nog enkele alternatieven. We leggen hieronder drie opties uit: aardgas (gascondensatieketel), pelletketel en elektrische verwarming. 

1. Gasketel of condensatieketel (aardgas) 

De overschakeling van een mazoutketel naar een ketel op aardgas is eigenlijk heel eenvoudig. De leidingen en radiatoren van je mazoutketel kunnen namelijk hergebruikt worden. 

De installatie van een nieuwe ketel (vanaf 4.500 euro) en de aansluiting op het aardgasnet (over het algemeen 1.000 euro, maar hangt af van de netwerkbeheerder) moet je wel nog in orde laten brengen. Sommige netwerkbeheerders doen de aansluiting gratis. 

Een andere oplossing is de hoogtemperatuur lucht-water warmtepomp. Die kan je dan ook zonder aanpassingen aansluiten op de bestaande verwarmingsbuizen en/of radiatoren. Dit kost gemiddeld 14.000 euro, afhankelijk van het model warmtepomp dat je kiest. 

2. Pellet- of biomassaketel 

Niet alle straten en wijken hebben een aardgasnetwerk, zeker in de kleinere dorpen en gemeenten. Soms is de bodemstructuur ook niet geschikt om aardgasverbindingen te installeren. Ongeveer 35 % van de woningen in België heeft geen toegang tot een aardgasnetwerk. 

Gelukkig zijn er nog andere mogelijkheden. Zo kan je bijvoorbeeld een pellet- of biomassaketel laten installeren. Dit verwarmingssysteem kan je ook gemakkelijk aansluiten op de leidingen van een vorige mazoutverwarming. Het werkt bovendien binnen hetzelfde temperatuurbereik. Een biomassaketel is ecologisch en haalt een hoog rendement.  

Het nadeel is dat je een grotere droge ruimte nodig hebt om de pellets, houtsnippers of houtblokken op te slaan. Daarom plaats je een pelletketel best in een garage of kelder. Bovendien vereist het toestel regelmatig onderhoud. 

Tot slot is een pelletkachel redelijk duur. Zeker wanneer je een biomassaketel met een automatisch aanvulsysteem kiest (in plaats van de kachel zelf iedere 2 dagen manueel bij te vullen), betaal je al snel 20.000 euro inclusief btw en installatie. 

3. Elektrische verwarming 

Een elektrische cv-ketel als alternatief voor een mazoutketel is slechts in enkele omstandigheden interessant. Als je bijvoorbeeld een kleine oppervlakte (appartement) hebt of je installeert het als bijverwarming, dan is een elektrische cv-ketel een goed idee. Anders verbruikt zo’n ketel te veel elektriciteit om echt rendabel te zijn. 

Een elektrische verwarming is ook interessant wanneer je zonnepanelen hebt: die kunnen dan voorzien in de nodige stroom zonder dat je van de wisselende elektriciteitstarieven afhankelijk bent. 

Over het algemeen ligt de prijs voor een elektrische cv-ketel rond de 2.500 euro inclusief btw en installatie.  

Mazoutketel laten vervangen door een warmtepomp? Vul het offerteformulier in en kom in contact met meerdere warmtepomp specialisten uit jouw regio  

Wil je jouw mazoutketel laten vervangen door een warmtepomp? Of heb je nood aan extra informatie of advies op maat van specialisten? 

Vul het offerteformulier in en kom in contact met meerdere specialisten uit jouw regio. Zij sturen je vervolgens gratis en vrijblijvend offertes met prijsvoorstellen op. Door meerdere offertes met elkaar te vergelijken, kan je de keuze maken die het beste bij jouw situatie past. Een deskundige zorgt er ook voor dat de werken op een veilige en correcte manier worden uitgevoerd.