Inhoud
Betekenis: Wat is ziekteverzuim?
Verzuim slaat op het niet naleven van verplichtingen. Op de werkvloer staat ziekteverzuim of verzuim meestal voor het afwezig zijn op het werk. In se is ziekteverzuim een neutraal begrip: zowel gegronde als ongegronde en zowel gewettigde als ongewettigde afwezigheden vallen onder het verzuim.
De 4 soorten verzuim en hun redenen
Er zijn 4 soorten (ziekte)verzuim. De soorten worden ingedeeld naargelang de mate waarin een werknemer ziek is, in welke mate die al dan niet arbeidsongeschikt is, en of die zich dan niet ziek meldt.
1. Wit verzuim: de werknemer is arbeidsongeschikt
Een medewerker die effectief ziek is en daarom niet komt werken, doet aan wit verzuim. De werknemer blijft terecht thuis en kan andere werknemers niet besmetten. Daarmee beschermt die zichzelf, zijn of haar collega’s, en de organisatie als geheel. De werknemer neemt de nodige tijd om te herstellen en keert in gezonde toestand terug naar het werk.
Ook afwezigheden om psychologische redenen kunnen onder wit verzuim vallen. De werknemer is dan wel niet besmettelijk, hij of zij heeft tijd nodig om te herstellen.
De oorzaak van wit verzuim is duidelijk: de werknemer is te ziek om te werken.
2. Grijs verzuim: is de werknemer echt arbeidsongeschikt?
Bij grijs verzuim is het minder duidelijk of de afwezige werknemer wel degelijk arbeidsongeschikt is. Hij of zij voelt zich misschien ziek, maar is mogelijks niet zodanig ziek dat die niet in staat is om te werken. Een andere werknemer met dezelfde klachten zou bijvoorbeeld wél naar het werk kunnen komen.
Het gaat bij grijs verzuim om een keuze: de werknemer kiest ervoor om niet te komen werken, hoewel dat misschien wel mogelijk zou zijn. Het gaat echter lang niet altijd om kwalijke bedoelingen.
De oorzaak van grijs verzuim is minder duidelijk. Zowel persoonlijke factoren als psychosociale aspecten op het werk kunnen een invloed hebben op de beslissing van de werknemer om zich ziek te melden.
3. Zwart verzuim: de werknemer is arbeidsgeschikt
Als een werknemer niet ziek is en zich helemaal niet ziek voelt, maar zich toch ziek meldt, is er sprake van zwart verzuim. Het gaat om kwaad opzet. Als werkgever is het belangrijk om streng op te treden bij zwart verzuim.
4. Roze verzuim: de werknemer is arbeidsongeschikt maar komt toch werken
Een laatste vorm van verzuim is het roze verzuim, ook wel presenteïsme genoemd. De werknemer is wel degelijk ziek, maar verschijnt toch op het werk.
Roze verzuim kan gevaarlijk zijn, want de werknemer kan zijn of haar collega’s besmetten. Dat kan leiden tot een verhoogd verzuim over de gehele organisatie. Daarnaast is de werknemer te ziek om het werk naar behoren uit te voeren, en loopt die het risico om nog zieker te worden. Ook kan het roze verzuim de betrokkenheid van de werknemer beschadigen en een risico op burn-out of langdurige afwezigheid vormen.
Verschillende factoren kunnen roze verzuim in de hand werken. Misschien is de drempel tot ziekmelding te hoog, of wil de werknemer zijn of haar collega’s geen extra belasting opleggen.
Hoe verzuim berekenen?
Hoe kunt u vaststellen of verzuim een probleem vormt binnen uw bedrijf? De beste manier om verzuim in kaart te brengen, is het monitoren van de cijfers. Een overzicht per afdeling, werkpost of functie zorgt ervoor dat u het absenteïsmebeleid samen met de interne (en externe) preventieve dienst gedetailleerd kunt bijschaven.
Bepaal het percentage van het ziekteverzuim door het aantal ziektedagen te delen door het aantal te presteren dagen. Bepaal ook welk percentage van de werknemers nooit afwezig was wegens ziekte. De ziektefrequentie bekomt u door het aantal ziekteperiodes te delen door het aantal werknemers.
Een vergelijking van die kengetallen per afdeling kan een handig uitgangspunt zijn voor het bijschaven van uw beleid.
Welke factoren hebben invloed op verzuim?
Ziekteverzuim kan heel wat oorzaken hebben. Een voor de hand liggende oorzaak zijn besmettelijke ziektes, zoals de griep, in combinatie met een gebrekkig preventief beleid. De juiste hygiënemaatregelen kunnen bijvoorbeeld een enorm verschil maken tijdens een griepepidemie.
Een andere vanzelfsprekende oorzaak is een gebrek aan arbeidsveiligheid of slechte ergonomie op het werk. Werknemers die hun gezondheid in gevaar brengen tijdens het werk, vallen sneller uit. Dat kan gaan van onduidelijke veiligheidsinstructies bij het gebruik van een heftruck tot een niet ergonomisch verantwoorde bureaustoel.
Minder voor de hand liggend zijn psychosociale aspecten die verzuim in de hand kunnen werken. Werkstress, conflicten op de werkvloer, of een te grote werkbelasting kunnen werknemers ertoe aanzetten om zich ziek te melden.
Hoe pak je ziekteverzuim aan? 7 Tips waarmee u verzuim kunt terugdringen
Met deze tips vermindert u het ziekteverzuim in uw onderneming.
Tip 1: Voorzie een duidelijk verzuimbeleid
Een duidelijk verzuimbeleid zorgt ervoor dat alle werknemers en leidinggevenden weten wat te doen bij ziekte. Ze kunnen terugvallen op duidelijke procedures voor het voorkomen, beperken en melden van ziekte.
Een goed verzuimbeleid stel je op in samenspraak met de preventieadviseur-bedrijfsarts. Idealiter zijn ook de afdelingshoofden en eventueel zelfs de werknemers betrokken bij het beleid.
Ook het re-integratiebeleid dat arbeidsongeschikte werknemers terug naar de werkvloer begeleidt kan een belangrijk onderdeel uitmaken van het verzuim- of absenteïsmebeleid van uw organisatie.
Tip 2: Voer een dynamisch gezondheidsbeleid
Met een ruim gezondheidsbeleid weten uw werknemers niet enkel hoe ze moeten optreden bij ziekte, maar werkt u ook proactief aan het voorkomen van ziektes. U kunt inzetten op de fysieke conditie van uw werknemers, hun mentale veerkracht en weerbaarheid verhogen, de relaties op de werkvloer verbeteren, en uw werknemers aanmoedigen gezond te eten en voldoende te rusten.
Ook hier spelen de interne en externe preventiediensten alsook de preventieadviseur een cruciale rol. Zij kunnen de noden op de werkvloer analyseren, een doeltreffend plan uitwerken en uitvoeren, de resultaten van hun acties evalueren, en het gezondheidsbeleid bijschaven waar nodig.
Een dynamisch gezondheidsbeleid groeit mee met uw onderneming, en levert een waardevolle bijdrage aan de gezondheid van uw werknemers.
Tip 3: Waarborg de gezondheid en veiligheid op de werkvloer
Vanzelfsprekend, maar ontzettend belangrijk en bovendien een van de verplichtingen van de werkgever: een veilige en gezonde werkomgeving zorgt voor een vermindering van het ziekteverzuim. Enkele voorbeelden:
- Voorzie de nodige opleidingen en veiligheidsinstructies voor werknemers die potentieel gevaarlijke taken uitvoeren.
- Stel een ergonoom aan om te verzekeren dat bureaumedewerkers de juiste werkhouding kunnen aannemen.
- Zorg voor de nodige middelen om handen, arbeidsmiddelen en werkplekken te ontsmetten om de verspreiding van ziektes te voorkomen.
Tip 4: Creëer een open werksfeer
Zorg voor goed contact tussen uzelf, uw leidinggevenden, en uw werknemers. In grote ondernemingen is het uiteraard niet altijd mogelijk om elke individuele werknemer goed te leren kennen. Zet de afdelingshoofden en leidinggevenden daarom strategisch in.
Verzeker dat werknemers weten wie de aanspreekpunten zijn (bijvoorbeeld de leidinggevende en de bedrijfsarts) én dat de drempel naar een gesprek niet te hoog is. Leid de leidinggevenden ook op om zulke gesprekken op een constructieve manier te voeren. Een opleiding rond het voeren van verzuimgesprekken kan tot positieve resultaten leiden.
Een bijkomend voordeel van een goed contact met de werkgever of leidinggevende is dat die sneller signalen kan opvangen. Zo kan een gesprek aangeknoopt worden als een werknemer vaker uitvalt, afgeleid lijkt, of andere signalen uitzendt die op een probleem kunnen duiden. Leid de leidinggevenden ook op om die signalen te herkennen.
Ook tijdens (frequent) ziekteverzuim het contact behouden kan een positieve invloed hebben op de afwezigheden. U toont enerzijds betrokkenheid, en geeft de werknemer anderzijds de kans om te verhalen over eventuele problemen op het werk.
Tot slot kunt u met een open werksfeer ook gemakkelijk naar feedback vragen. De werknemers kunnen zo zelf aangeven waar bepaalde zaken mislopen, pijnpunten aanduiden, en melden waar zij mogelijkheden tot verbetering zien.
Tip 5: Acties om de betrokkenheid te vergroten
Betrokken, gemotiveerde en tevreden werknemers zijn minder geneigd om verzuim te plegen. Een open werksfeer levert daaraan een grote bijdrage. Er zijn echter verschillende manieren om het engagement van de werknemers te verhogen.
Welke acties en ingrepen precies mogelijk zijn, is grotendeels afhankelijk van de aard van uw onderneming. Enkele voorbeelden:
- Flexibiliteit. Een flexibel uurrooster, de mogelijkheid tot thuiswerken, en inspraak in het uurrooster geven werknemers meer controle over hoe ze de werkbelasting verdelen. Ze krijgen ook de mogelijkheid om een gezonde balans te vinden tussen werk en privé.
- Opleidingen. Een uitgebreid aanbod aan opleidingen en de mogelijkheid tot bijleren, verhogen de betrokkenheid van de werknemers.
- Werkplezier. Een aangename werkomgeving verbetert de interacties tussen onderlinge werknemers. Die sociale contacten zijn voor veel medewerkers een belangrijke motivatiefactor. Denk bijvoorbeeld aan teambuildings, brainstormsessies, of een gezellige (en vrijblijvende) drink op vrijdagavond.
Tip 6: Benadruk het belang en uw waardering van de werknemers
Het gevoel dat een werknemer er niet toe doet, kan bijdragen aan een verhoogd ziekteverzuim. Door appreciatie te tonen voor de inzet van individuele werknemers verhoogt u het gevoel van waardering bij de medewerkers.
Waardering tonen kan zowel informeel (een spontaan bedankje) als formeel (een positief evaluatiegesprek, een loonsverhoging of een andere beloning) verlopen.
Tip 7: Schakel de hulp van de interne (en externe) preventiedienst in
Elke onderneming beschikt over een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk. De meeste ondernemingen moeten zich ook aansluiten bij een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. De preventieadviseurs, bedrijfsarts en leden van die diensten kunnen waardevolle bijdragen leveren in uw strijd tegen ziekteverzuim.
Ze kunnen u bijstaan in het opstellen, evalueren en bijschaven van het verzuimbeleid, maar evengoed adviseren over initiatieven die de motivatie en betrokkenheid van de werknemers verhogen. Door beroep te doen op de expertise van de leden van de preventiediensten verhoogt u de doeltreffendheid van de genomen acties.
Frequent, langdurig en kortstondig ziekteverzuim in uw organisatie verlagen? Een preventieadviseur staat u bij
Ziekteverzuim bestrijden, vereist een grondig en goed uitgedacht plan van aanpak. Een preventieadviseur kan u daarin bijstaan met raad en daad. Bent u op zoek naar een preventieadviseur, of heeft u vragen over het voorkomen van ziekteverzuim? Vul dan onderstaand formulier in. U ontvangt gratis en vrijblijvend advies van specialisten en offertes op maat. Zo kunt u tarieven vergelijken, en komt u snel en eenvoudig een belangrijke stap dichter bij een duurzame oplossing voor uw onderneming.