Inhoud
Wat is welzijn op het werk?
Welzijn op het werk is een ruim begrip. Het omvat allerlei verschillende factoren die betrekking hebben op de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden. Concreet wordt er gesproken over de 7 welzijnsdomeinen.
Wat zijn de 7 welzijnsdomeinen?
De 7 welzijnsdomeinen zijn:
- Arbeidsveiligheid.
- Gezondheid.
- Psychosociale aspecten.
- Ergonomie.
- Arbeidshygiëne.
- Verfraaiing van de arbeidsplaats(en).
- Intern leefmilieu.
De 7 welzijnsdomeinen sluiten vaak nauw op elkaar aan, en kunnen daarom ook overlappen. Hieronder leest u meer over de verschillende welzijnsdomeinen en wat ze precies inhouden.
Veiligheid, gezondheid op het werk en arbeidshygiëne
Gezondheid, veiligheid en hygiëne op het werk zijn 3 belangrijke elementen binnen het welzijn op het werk. Werknemers moeten de arbeid op een veilige manier kunnen uitvoeren. Risico’s moeten beperkt worden om de veiligheid van iedere werknemer te garanderen.
Veiligheid op het werk omvat een veilige werkomgeving, veilig te gebruiken arbeidsmiddelen, en veilig en verantwoord gedrag op de werkvloer.
Ook over de fysieke en mentale gezondheid van de medewerkers wordt gewaakt. Dat verloopt bijvoorbeeld via het medisch toezicht, het vaccinatiebeleid, of het takenpakket van de bedrijfsarts.
Arbeidshygiëne is veel ruimer dan het waken over de netheid van de werkomgeving. Een arbeidshygiënist kijkt ook naar de mate van blootstelling aan bijvoorbeeld schadelijke stoffen of lawaai. Hij of zij bestudeert alle factoren die de gezondheid van de werknemers op korte en lange termijn kunnen schaden.
Bescherming van het psychosociaal welzijn
Het psychosociaal welzijn van de werknemers maakt een belangrijk onderdeel uit van gezondheid op de werkvloer. Pesterijen, grensoverschrijdend gedrag, geweld en overmatige stress zijn destructief voor de mentale gezondheid van de werknemers.
Vanuit het welzijnsbeleid moeten dan ook preventieve inspanningen geleverd worden om zulke zaken te voorkomen. Bij conflicten op de werkvloer moeten de juiste contactpersonen ter beschikking staan van de betrokken werknemers.
Ergonomie en verfraaiing van de arbeidsplaatsen
Onder ergonomie valt het ter beschikking stellen en afstemmen van hulpmiddelen, of het aanpassen van omstandigheden om de werknemers optimaal te laten functioneren op het werk.
Ergonomie is een ruim begrip. Zowel het voorzien van de juiste bureaustoelen voor kantoormedewerkers als het praktisch inrichten van een bedrijfs- of restaurantkeuken vallen onder de noemer ergonomie.
Verfraaiing van de arbeidsplaatsen loopt voort uit het ergonomische aspect van welzijn op het werk. Het gaat om de inrichting en de afwerking van de werkplaatsen. Dat daarbij geraakt wordt aan zaken als hygiëne, ergonomie en veiligheid spreekt natuurlijk voor zich. Het esthetische aspect krijgt uiteraard niet de voorrang op de veiligheid en gezondheid van de werknemers.
Intern leefmilieu
Met intern leefmilieu wordt verwezen naar zaken als verluchting en ventilatie, maar ook verlichting en geluids- en geurhinder. Het welzijnsbeleid moet er mee over waken dat die elementen de werkomgeving niet verstoren en de gezondheid van de werknemers niet schaden.
Wat is de welzijnswet?
De welzijnswet van 1996 biedt een kader voor uitvoeringsbesluiten omtrent gezondheid en veiligheid op het werk. De wet vormt dus de basis voor de regelgeving omtrent welzijn op het werk.
Wat is de ‘codex welzijn op het werk’?
Een groot deel van de uitvoeringsbesluiten die genomen werden omtrent welzijn op het werk werden gecodificeerd in de codex ‘welzijn op het werk’. De codex vervangt het vroegere ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming).
Het ARAB bevatte voornamelijk technische voorschriften. De codex en de welzijnswet hebben een lossere structuur. Men vindt in de documenten voornamelijk rechtsnormen terug, en niet zozeer voorschriften. Als werkgever heeft u dus de mogelijkheid om die normen zelf concreet in te vullen.
Hoewel het ARAB nog steeds bestaat, wordt verwacht dat het binnenkort volledig zal verdwijnen. De bepalingen die het ARAB nog bevat zullen waarschijnlijk worden overgezet naar de codex.
Welzijn op het werk verbeteren: Hoe begin je er aan?
Hoe wordt welzijn op het werk een concreet actieplan?
Risicoanalyse
Om een welzijnsbeleid uit te werken, moet de werkgever een duidelijk beeld hebben van de welzijnsrisico’s. Daartoe voert de werkgever een risicoanalyse uit. Dat gebeurt op 3 niveaus:
- Individueel niveau.
- Het niveau van de werkposten en/of functies binnen de organisatie.
- Het niveau van de organisatie als geheel.
De risicoanalyse houdt rekening met alle 7 welzijnsdomeinen. Het is echter niet nodig om voor elk individueel welzijnsdomein een eigen risicoanalyse uit te voeren. In plaats daarvan ligt de focus op de dynamiek tussen de verschillende welzijnsdomeinen.
Globaal Preventieplan
Die risicoanalyse is dus een cruciaal onderdeel van het proces. De resultaten uit de analyse zijn de basis voor het uitwerken van het welzijnsbeleid.
De concrete maatregelen die getroffen moeten worden om het welzijn op het werk te verbeteren, worden genoteerd in het Globaal Preventieplan (GPP). Het GPP omschrijft het welzijnsbeleid van de organisatie of entiteit voor de komende 5 jaar.
Jaaractieplan
Aan de hand van het GPP wordt het Jaaractieplan (JAP) opgesteld. Daarin staan de concrete acties die dat jaar uitgevoerd worden in kader van het welzijnsbeleid en het GPP.
Praktijk: Welke dienst houdt toezicht op het welzijn?
Het uitvoeren, opvolgen en bijschaven van het GPP en het JAP is een taak voor de interne en de externe diensten voor preventie en bescherming op het werk.
Interne dienst voor preventie en bescherming op het werk
Elke onderneming (of instelling) is verplicht een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk (de IDPBW, ook wel de interne preventiedienst) op te richten. Die dienst houdt zich bezig met risicoanalyse, geeft advies en waakt mee over het uitvoeren van het welzijnsbeleid.
Het takenpakket van de IDPBW is erg ruim, en zal er voor elke instelling of onderneming anders uitzien, onder meer naargelang de precieze risico’s op de werkvloer.
De IPDBW bestaat uit minstens 1 preventieadviseur. Voor ondernemingen en instellingen met minder dan 20 werknemers mag de werkgever zelf de rol van preventieadviseur op zich nemen.
Externe dienst voor preventie en bescherming op het werk
Naast de interne preventiedienst is er ook een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk (de EDPBW of externe preventiedienst). De EDPBW is een verplichte aanvulling op de interne preventiedienst. Die externe dienst ondersteunt de werkgever en de interne preventiedienst bij het uitvoeren en naleven van het welzijnsbeleid.
Er zijn een aantal specialistische taken die de werkgever verplicht moet uitbesteden aan de EDPBW. Andere taken moeten dan weer uitgevoerd worden door de interne preventiedienst. Tot slot zijn er ook taken die zowel door de interne als de externe preventiedienst uitgevoerd mogen worden: die keuze maakt de werkgever zelf.
Welke taken precies uitgevoerd moeten worden door welke dienst, is afhankelijk van de precieze risico’s op de werkvloer. Een preventieadviseur helpt de werkgever bij het verdelen van de taken.
Wetgeving: Wat zegt de wet?
Zelfstandigen zonder personeel hoeven uiteraard geen interne preventiedienst op te richten. Die waken zelf over hun eigen welzijn op het werk. Zodra u als zelfstandige 1 medewerker in dienst neemt (voltijds, deeltijds of via een uitzendbureau) bent u verplicht om over het welzijn op het werk te waken en een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk op te richten.
Ook moet u zich bij het aannemen van de eerste werknemer aansluiten bij een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk.
Tot slot moet ook een interne of externe preventieadviseur (ook wel vertrouwenspersoon) aangewezen worden. Bij bedrijven met meer dan 20 werknemers mag dat niet de werkgever zelf zijn.
Wat betekent welzijn op het werk
Welzijn op het werk is belangrijk voor zowel werkgevers als werknemers.
…voor de medewerkers?
Bij problemen op het werk (die ingedeeld kunnen worden binnen de 7 welzijnsdomeinen) kunnen medewerkers dankzij het welzijnsbeleid gebruik maken van verschillende actiemiddelen. Het welzijnsbeleid verzekert daarnaast dat de werknemers de nodige opleidingen kunnen volgen, dat er over hun gezondheid gewaakt wordt, enzovoort.
Bij problemen en conflicten kan een werknemer zich richten tot de preventieadviseur of een vertrouwenspersoon. Bij aanhoudende problemen kan de werknemer terugvallen op de regionale directie van het toezicht op het welzijn op het werk die bevoegd is voor zijn werkgever.
…voor de werkgever? Verplichtingen
Werkgevers zijn verplicht om het welzijn binnen hun bedrijf te bevorderen. Dat doen ze aan de hand van het ter beschikking stellen van informatie, het organiseren van opleidingen voor de werknemers, risicoanalyse en -preventie, en het nemen van zowel collectieve als individuele beschermingsmaatregelen.
Daarnaast moet de werkgever een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk oprichten, en zich aansluiten bij een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. Die dienst zal onder meer risicoanalyses uitvoeren en het medisch toezicht op de werknemers organiseren.
Meer weten over welzijn op het werk? Een preventieadviseur staat voor u klaar!
Een preventieadviseur houdt u op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de welzijnswetgeving, helpt u bij het uitwerken én naleven van een welzijnsbeleid, en staat u en bij in het overzien en garanderen van veiligheid en welzijn op de werkvloer.
Bent u op zoek naar een preventieadviseur, wenst u meer informatie over welzijn op het werk, of wilt u prijzen van preventieadviseurs vergelijken? Vul dan snel onderstaand formulier in. U ontvangt gratis en volledig vrijblijvend advies en prijsvoorstellen op maat. Zo vindt u gegarandeerd de beste en meest voordelige oplossing voor uw onderneming.